Koronavirüsün ana bulaşma yolu damlacıklardır

Almanya’da viroloji bölümünde çalışan uzman doktorla konuştuk

Koronavirüs hakkında yaşanan bilgi kirliliğini biraz olsun gidermek için Köln Üniversitesi Viroloji bölüm başkanı Prof. Baki Akgül ile konuştuk:

Yaşanacak Dünya: Koronavirüsün kaynağı konusunda bir dizi iddialar ortalıkta dolaşıyor. Örnegin laboratuvarlarda üretildiği yonünde komplo teorileri var. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?

Komplo teorisine cevap veremem. Bilimsel açıdan bakıldığında SARS-CoV-2’nin (Koronavirüsün yakın akrabası nba.) *Pangolin’den gelen ve yarasalar üzerinden insanlara geçtiğini düşünüyoruz. Bununla ilgi bir kaç gün önce NATURE dergisinde yeni bir makale çıktı. (Identifying SARS-CoV-2 related coronaviruses in Malayan pangolins. Lam TT et al., Nature. 2020 Mar 26.)

Yaşanacak Dünya: Virüslerin mutasyona uğraması her durumda insan için kötü müdür? Koronavirüs özelinde geçireceği -muhtemel- mutasyonların iyi mi yoksa kötü mü yönde etkide bulunacağı konusunda neler söylersiniz?

Virüsün RNA’sına bağımlı RNA polimerazların hata (mutasyona sebep olan etken olarak nba.) oranı nispeten yüksektir. Mutasyonlar kendiliğinden gerçekleşir. Sadece virüs için pozitif (yani “olumlu” nba.) olan mutasyonlar toplumda kalır. Negatif mutasyonlar, virüs replikasyonunu bloke ettikleri için (insanda nba.) büyük enfeksiyonlara neden olmaz. SARS-CoV-2 virüsünün bugüne kadar nasıl değişikliklere uğradığı konusu uluslararası düzeyde şu an hala araştırılıyor.

Yaşanacak Dünya: Koronavirüsün bulaşma yollarına dair bir çok şey söyleniyor. Bilgi kirliligi var. Buna dair söyleyecekleriniz?

Ana bulaşma yolu damlacıklardır (enfekte kişinin öksürük vb. yoluyla ağzından çıkan damlacıklar). Bu yolla kişi enfekte olmaktadır. Şu anda diğer bulaşma yollarının önemli bir rol oynayıp oynamadığı araştırılmaktadır.

Yaşanacak Dünya: Bununla bağlantılı olarak, virüse karşı temel korunma yolları nelerdir?

Fiziki mesafeyi korumak ve sık sık el yıkamak.

Yaşanacak Dünya: Virüslerin “simbiyoz (ortak) yaşam” sürdürmediği yönünde bir kanı var. Bu noktada virüsün durumu ve bakterilerden farkı nedir?

Virüsün Simbiyoz yaşadığı bir mikrop yoktur. Hastalık ağır geçtiğinde virüs enfeksiyonundan hariç vücutta ‘bakteri süper-enfeksiyionu’ gelişebilir. Bu nedenle 60 yaş üstü kişilere **‘pnömokok’ aşısı yapılmasını öneriyorum.

*Pangolin, uluslararası yasalarla korunmasına rağmen Asya’nın en çok ticareti yapılan memelilerinden biri. Çoğunlukla uzak doğuda görülen pullu bir memeli hayvan olan pangolinlerin başları sırtları ve kuyrukları birbirinin üzerine dizilmiş kahverengi pullarla kaplı. Çinli araştırmacılar, koronavirüsün insanlara bulaşmasına yasadışı yollardan ticareti yapılan pangolin adında bir hayvanın sebep olduğunu açıklamıştı.

**Pnömokok aşısı, pnömokok türü bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Pnömokok enfeksiyonlarının en sık görüleni pnömonidir. Diğerleri ise menenjit ve sepsistir. Pnömokok aşısı, pnömokok türü bakterilerin etkisiz hale getirilmesi ile hazırlanan karma bir aşıdır.

Pnömokok bakterileri ise bulaşıcı pnömoni hastalığına neden olan bakteriler olup en önde gelenleri Streptococcus Pneumonia bakterileridir.

İki çeşit pnömokok aşısı vardır: Polisakkarid pnömokok aşısı ve konjuge pnömokok aşısı. Polisakkarid pnömokok aşısı PPV olarak bilinir. Bakterilerin polisakkarid içeren kabuklarından hazırlandığı için bu adla anılır.

Konjuge pnömokok aşısı ise PCV olarak bilinir. Proteinle birleştirildiği için bu adla anılır. Konjuge pnömokok aşısı proteinle birleştirilmiş olduğu için çok daha uzun süreli etkiye sahiptir.

Polisakkarid pnömokok aşıları beş yıl, konjuge pnömokok aşıları ise ömür boyu koruma sağlarlar.